Jak opublikować artykuł naukowy? Poznaj kluczowe etapy procesu!
Publikacja artykułu naukowego to nie tylko wyzwanie, ale i szansa na podzielenie się swoimi badaniami ze światem. W naszym artykule omawiamy najczęstsze trudności, jakie mogą pojawić się na drodze do publikacji, oraz podpowiadamy, jak przygotować się do procesu recenzji. Poznaj kryteria oceniania artykułów naukowych oraz dowiedz się, jak napisać skuteczny list do edytora. Sprawdź, jak zwiększyć swoje szanse na sukces w świecie nauki!
Wstęp
Poprzedni wpis na naszym blogu poświęcony został procesowi pisania artykułu naukowego. Napisanie artykułu jest jednak dopiero pierwszym krokiem do tego, aby artykuł mógł pojawić się w czasopiśmie naukowym. Drugim ważnym etapem jest proces jego publikacji, który bezpośrednio wpływa na możliwość udostępnienia swojej pracy szerszemu gronu odbiorców. Ze względu na to, że w trakcie starań o publikację artykułu można napotkać się na pewne trudności, warto jest dokładnie prześledzić to, jak wygląda proces publikacji, zwracając szczególną uwagę na kryteria recenzji naukowej stosowanej przez recenzentów
Możliwe trudności związane z publikacją artykułu
Należy jednak zacząć od tego, z czego tak naprawdę wynika fakt, że opublikowanie własnego artykułu naukowego nie jest takim prostym zadaniem? Wydaje się, że podstawową trudnością jest to, że czasopisma kładą nacisk na znalezienie takich artykułów naukowych, które wniosą coś nowego i oryginalnego do aktualnego poziomu wiedzy w danej dyscyplinie naukowej. Artykuł naukowy powinien zatem poruszać dany problem z innej, niezbadanej dotąd perspektywy czy obejmować obszar, który wcześniej nie został przez nikogo zbadany.
Drugą trudnością, z którą mamy do czynienia w przypadku publikacji w czasopismach anglojęzycznych są kwestie językowe. Styl naukowy wymaga bowiem specjalistycznej terminologii i struktur językowych, które niewłaściwie użyte, mogą prowadzić do niewłaściwej interpretacji treści artykułu przez recenzentów. Dlatego też w przypadku artykułów obcojęzycznych tak ważnym krokiem w procesie pisania jest jego wewnętrzna recenzja pod kątem językowym np. przez tłumacza czy zaprzyjaźnionego rodzimego użytkownika języka.
Ostatnią trudnością, o której należy pamiętać, jest to, że publikowanie artykułu i oddanie go do późniejszej recenzji samo z siebie wiąże się z byciem ocenianym przez kogoś innego. W tym wypadku rolą recenzenta jest zwrócenie uwagi na nieścisłości czy błędy zawarte w napisanym artykule. Dlatego też otrzymanych uwag nie należy brać personalnie, tylko (jeśli są zasadne) traktować je jako pomoc w udoskonaleniu swojej pracy.
Obserwuj nasze przedsięwzięcia!
Zapisz się na listę mailingową i otrzymuj na bieżąco informacje o kolejnych inicjatywach!
Osoby decyzyjne w procesie publikacji artykułu
Przechodząc jednak już do samego procesu publikacji, pierwszym krokiem jest oczywiście przesłanie artykułu do czasopisma, w którym chcielibyśmy opublikować nasz artykuł. Tam, pierwszą osobą, od której będzie zależała przyszłość naszej pracy jest redaktor prowadzący (reaktor wydania). W pierwszej kolejności decyduje on o tym, czy artykuł spełnia podstawowe wymagania czasopisma i czy jesz zgodny z jego profilem tematycznym, czy porusza zagadnienia, których tematami będą zainteresowani potencjalni czytelnicy
Jeśli artykuł przejdzie wstępną ocenę, redaktor przekazuje go do recenzji. Wykonują ją eksperci w danej dziedzinie, którzy oceniają jakość, poprawność merytoryczną i oryginalność pracy. Jeśli mowa o recenzentach, to etap recenzji artykułu jest tym najbardziej newralgicznym, ponieważ przy praktycznie każdej recenzji pojawią się mniej lub dalej idące uwagi merytoryczne. Decydują one potem o dalszej drodze artykułu.
Oczywiście najgorszym scenariuszem jest odrzucenie artykułu na etapie recenzji, jeśli recenzent uzna, że artykuł nie ma szans na opublikowanie nawet w przypadku poprawek. Często jednak pracę da uratować przed odrzuceniem i wymaga wprowadzenia tylko mniej lub bardziej zaawansowanych poprawek, zgodnych z sugestiami recenzenta. W przypadku gdy autor nie zgadza z uwagami zawartymi w recenzji, może swoje stanowisko uzasadnić w informacji przesłanej do redakcji. Pojawić się jednak może także taka recenzja, przy której osoba oceniająca nie będzie miała żadnych uwag lub będą to tylko drobne uwagi językowe. W takiej sytuacji można uznać, że publikacja artykułu w czasopiśmie jest już pewna.
Kryteria recenzji naukowej
Jednak w związku, jak fundamentalne znaczenie dla publikacji artykułu ma jego recenzja, warto jest być przygotowanym i wiedzieć jak mniej więcej wyglądają jej kryteria. Przykładowe kryteria recenzji naukowej przedstawia poniższy rysunek. Znajdujące się tam pytania pochodzą z kwestionariusza dla recenzentów czasopisma Sociological Inquiry.
Źródło: wykład dr hab. Piotra Siudy, prof. UKW „Pisanie artykułów naukowych. Jak rozpocząć swoją przygodę z nauką?”, dostępny pod adresem: https://www.youtube.com/watch?v=y2giBUBHf9s
Jak zatem można zauważyć, od artykułu naukowego wymaga się nie tylko przedstawienia nowatorskie wyników badań, ale także udokumentowania ich w sposób wyczerpujący, z zachowaniem ścisłych standardów metodologicznych. Ponadto, artykuł musi być napisany odpowiednim językiem, mieć odpowiednią strukturę oraz wypełniać liczne wymagania formalne. To wszystko sprawia, że publikacja artykułu w czasopiśmie naukowym jest wyzwaniem, które wymaga od autora nie tylko cierpliwości i wytrwałości, ale także solidnej wiedzy w przypadku konieczności dokonania poprawek.
Covering letter i list po poprawkach
Na koniec artykułu warto jest wspomnieć o swego rodzaju dobrej praktyce, związanej z procesem publikacji tekstu naukowego, o której w swoim wykładzie „Pisanie artykułów naukowych. Jak rozpocząć swoją przygodę z nauką?” wspomniał dr hab. Piotra Siuda, prof. UKW. Aby ułatwić sobie kontakt z redakcją czasopisma oraz recenzentem, proponuje on napisanie tzw. covering letter skierowanego do edytora oraz listu po poprawkach bezpośrednio do recenzenta. Co prawda jest to praktyka stosowana przy próbie publikowania artykułu w tych dobrze punktowanych, anglojęzycznych czasopismach, jednak według profesora Siudy, nic nie zaszkodzi, aby zastosować ją także w warunkach polskich. Jest to po prostu szansa na dodatkową korzyść dla autora artykułu.
W liście skierowanym do edytora, który ma zwiększyć szansę na oddanie artykułu do recenzji, warto jest udowodnić, że przesłany tekst mieści się w tematyce poruszanej w czasopiśmie. Wskazane jest, aby wyjaśnić, dlaczego artykuł należy postrzegać jako nowy i oryginalny, ale jednocześnie zaznaczyć wszelkie punkty budzące kontrowersje (związane np. z jego długością czy zawarciem dużej liczby zdjęć).
W liście skierowanym do recenzenta, który ma zostać napisany już po uwzględnieniu (lub nie) wskazanych w recenzji uwag, należy wskazać główne zmiany, jakie wprowadzono wobec pierwotnej wersji artykułu. Najlepiej jest odnieść się do każdego recenzenckiego komentarza osobno. List ma być zresztą tylko dodatkiem do poprawionej wersji artykułu, którą należy przesłać w dwóch wersjach. W wersji „na czysto” oraz „na brudno”, gdzie każda wprowadzona poprawka zaznaczona jest na kolorowo. Jeśli chodzi o mniejsze błędy w artykule np. błędy językowe, to wystarczy, aby w liście jedynie wspomnieć, że zostały one poprawione.
Może jednak dojść do takiej sytuacji, że w liście do recenzenta konieczna będzie obrona swojej pracy i wykazanie w nim ewentualnych błędów merytorycznych znajdujących się w recenzji artykułu. W takim przypadku konieczne będzie argumentowanie swojego stanowiska odwoływaniem się bezpośrednio do literatury. Należy jednak pamiętać, jak zresztą przy całości obu listów, aby być w swojej wypowiedzi uprzejmym i wykazywać ton koncyliacyjny.
Podsumowanie
To wszystko, jeśli chodzi o proces publikacji artykułu naukowego. Kolejny wpis na blogu poświęcony zostanie stricte aspektom związanym ze strukturą i treścią artykułu naukowego. Opisane zostaną m.in. zagadnienia związane z wyborem tytułu artykułu, zawartością abstraktu czy konkretnymi trudnościami wynikającymi z pisania tekstu w języku angielskim.
Pełna treść szkolenia prof. Siudy, w którym opowiada o meandrach procesu tworzenia tekstów naukowych dostępna jest w serwisie >>Youtube<<.
Jeśli interesują Cię kolejne edycje programu Science-Up oraz inne inicjatywy wspierające rozwój naukowy i podnoszące kompetencje studentów i doktorantów, serdecznie zapraszamy do zapisu na naszą listę mailingową! Będziesz na bieżąco z najnowszymi wydarzeniami, warsztatami i możliwością uczestnictwa w ciekawych projektach.
Nie przegap szansy, aby dołączyć do grona młodych i ambitnych naukowców!